Orman Yangınlarına Karşı İHA’lar Kullanılabilir mi?

Bu yaz Türkiye’nin özellikle güney bölgelerinde çıkan orman yangınları, köy ve şehir yerleşimlerine de zarar vermeleri ve yaşanan can kayıpları sebebiyle kamuoyunun uzunca bir süre gündemini meşgul etti.

Türk Hava Kurumu (THK)’nın atıl durumdaki CL-215 uçakları üzerinde düğümlenen ve Orman Bakanlığı’nın uçak ve helikopter kiralama politikası etrafında cereyan eden tartışmaların öncesinde, yangınların henüz gündeme düşmediği Haziran ayında, dünyada yangın gözlemi amacıyla insansız hava araçlarını (İHA) ilk hizmete alan ülkelerden biri olarak Türkiye bu alanda öncü bir konuma ulaşmıştı.

Havadan Yangın Gözleminde İHA’ların Sağladığı Avantajlar

TUSAŞ tarafından geliştirilen ve yine yerli üretim 2 adet TEI-PD170 turbodizel motora sahip Aksungur İHA, geçtiğimiz Haziran ayında Orman Bakanlığı’nın hizmetine girmiş, Adana Şakirpaşa Havaalanı’ndan da ilk yangın gözlemi uçuşlarına başlamıştı. Bu güne kadar yapılan denemelerde 49 saate kadar havada kalabilen Aksungur, insanlı gözlem uçaklarının imkanlarının çok ötesinde kabiliyetler sunuyor.
Aksungur ve benzeri İHA’ların üzerlerinde taşıdıkları elektro-optik donanımlar, kameralar ve kızılötesi görüş sistemleri ise başlangıç seviyesindeki yangınların bile uzak mesafelerden tespit ve teşhis edilebilmesini sağlayabiliyor. Yangınların erken teşhisi, söndürme ekipleri için yaşamsal önemdeki tepki ve müdahale süresini kısaltıyor. Yanan ormanlık alanın bir haritasını da çıkarabilen İHA’lar, gerçek zamanlı veri akışı da sağlayarak, söndürme çalışmalarına katılan ekiplerinin sevk ve idaresini kolaylaştırmanın yanı sıra bu ekiplerin emniyeti için çok değerli verileri de hızla karar alıcılara ulaştırabiliyor. Yine yukarıdaki kullanım amaçlarına yönelik çok daha küçük, ucuz ve idamesi kolay İHA’lar mevcut ve bunlar her geçen yıl orman yangınlarıyla mücadele eden ekiplerin envanterlerindeki yerlerini alıyorlar.

Yangına Müdahalede İHA’lar Helikopter ve Uçakların Yerini Alabilir mi?

Türkiye’de İHA çözümleri geliştiren çok sayıdaki firmadan biri de ASELSAN ve Altınay ortaklığı ile kurulan DASAL Havacılık Teknolojileri. Kargo taşıma başta olmak üzere farkı görevler için İHA’lar geliştiren firma, 17-20 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştirilen IDEF 2021 Savunma Sanayii fuarında 75 kg ve 150 kg faydalı yük taşıyabilen, yangınla mücadelede de kullanılabilecek İHA’larını tanıtmıştı. Yangın söndürme helikopterlerinin 2.600 lt, su üzerine iniş-kalkış yapabilen Bombardier CL-415’in 6.140 lt ve Rus yapısı Beriev BE-200’ün 12 tona kadar su taşıyabildiği düşünüldüğünde, DASAL’ın İHA’larının kapasiteleri oldukça mütevazi görünebilir. Ancak bu İHA’lar yangın söndürmede etkili olabilmeleri için kimyasal içerikli toplarla ve fişeklerle donatılarak etkileri boyutlarının çok üzerine çıkarılabiliyor. Kabiliyetleri henüz helikopter ve uçaklarla yarışmak için yeterli olmasa da, onları tamamlayacak ve destekleyecek bir unsur olarak önümüzdeki dönemde orman yangınlarıyla mücadelede İHA’lar da pekala kendilerine bir yer bulabilecek gibi görünüyor.